نقش حضرت خدیجه (س) در شکل‌گیری نهضت اسلام

به گزارش پایگاه خبری و اطلاع‌رسانی «ارس تبار» به نقل از سبلان ما، خدیجه کبری (س) و ام‌المؤمنین، نخستین همسر پیامبر اکرم (ص) و مادر حضرت زهرا (س) است. وی قبل از بعثت با حضرت محمد (ص) ازدواج کرد و اولین زنی است که به وی ایمان آورد.

حضرت خدیجه همه ثروت خود را در راه نشر اسلام به کار گرفت. پیامبر(ص) به احترام خدیجه، در طول حیات او همسر دیگری برنگزید و پس از درگذشت وی همواره از او با نیکی یاد می‌کرد.

به گفته برخی از محققان شیعه، فاطمه (س) تنها دختر خدیجه (س) و پیامبر(ص) بوده و سه دختر دیگر، فرزندان رسول خدا(ص) و خدیجه نبوده‌اند، بلکه دخترخوانده‌های پیامبر(ص) بوده‌اند.

خدیجه(س) سه سال قبل از هجرت، در ۶۵ سالگی در مکه درگذشت و در قبرستان معلاه به خاک سپرده شد.

خدیجه را بانویی شریف، ثروتمند و دارای اعتبار در روزگار خود معرفی کرده‌اند. در روایتی از پیامبر(ص)، سرور زنان جهان خدیجه(س)،فاطمه(س)،مریموآسیهمعرفی شده‌اند. همچنین پیامبر(ص)، خدیجه(س) را مانند آسیه و مریم از زنان کامل در جهان و نیز از بهترین زنان معرفی کرده است. در منابع اسلامی، از خدیجه با القابی همچون طاهره، زکیه، مرضیه، صِدّیقه، سیده نساء قریش، خیرالنساء و (کُبْری) بانوی بلندمرتبه و نیز با کنیه‌ام‌المؤمنینیاد شده است.

گزارش‌های متعددی درباره جایگاه خاص خدیجه نزدپیامبر(ص)وجود دارد. در منابع آمده است که حضرت خدیجه(س) بهترین و صادق‌ترین وزیر، مشاور و مایه آرامش پیامبر(ص) بود. پیامبر(ص) سال‌ها پس از درگذشت خدیجه(س) به یاد او بود و بی‌نظیر بودنش را مطرح می‌نمود. هنگامی که عایشه به پیامبر(ص) گفت خدیجه(س) بیش از همسری مُسِن برای تو نبود، پیامبر بسیار ناراحت شد و با ردّ این سخن گفت: «خداوند هیچ‌گاه برایم همسری بهتر از او جایگزین نکرد، او مرا تصدیق نمود هنگامی که هیچ‌کس مرا تصدیق نکرد، یاری‌ام کرد در زمانی که هیچ‌کس مرا یاری نکرد، از اموالش در اختیارم قرار داد، زمانی که همه، اموالشان را از من دریغ کردند.»

مطرح شدن نام حضرت خدیجه به عنوان مادر امامان معصوم(ع) از زبان خود آنان نشانگر جایگاه والای او است. در فرازی ازدعای ندبهدر بارهامام زمان(عج)آمده است أَیْنَ ابْنُ النَّبِیِّ الْمُصْطَفىٰ، وَابْنُ عَلِیٍّ الْمُرْتَضىٰ، وَابْنُ خَدِیجَهَ الْغَرَّاءِ، وَابْنُ فاطِمَهَ الْکُبْرَىٰ ؟کجاست فرزند پیامبر برگزیده و فرزند علی مرتضی و فرزند خدیجه روشن جبین و فرزند فاطمه کبری؟ هم چنینروز عاشورا،امام حسین(ع)در فرازی از یکی از سخنانش خطاب به دشمنان حضرت خدیجه(س) را به عنوان (جدّه)مادر بزرگ خویش و نخستین خانمی کهاسلامآورده است معرفی کرده است و آنها را بر این مسأله سوگند داده و از آنان اقرار گرفته و آنان نیز اقرار کرده‌اند. در زیارتنامه‌ای ازامام صادق(ع)برای جدشامام سجاد(ع)بر او به عنوان فرزند پیامبر وامیرالمؤمنین و…حضرت خدیجه وفاطمه سلام کرده است. در روایتی از پیامبر(ص) نام حضرت خدیجه(س) در کنار پیامبر و امامان از مقربانی دانسته شده که از برترین نوشیدنی بهشت(تسنیم) به صورت خالص بهره مند هستند.
ازدواج با پیامبر(ص)

همه منابع تاریخی، خدیجه را اولین همسرپیامبر(ص)معرفی کرده‌اند. با این حال، زمان دقیق ازدواج این دو روشن نیست. سن پیامبر(ص) در هنگام ازدواج با خدیجه(س)، ۲۱ تا ۳۷ سال ذکر شده است. ولی آنچه مورد اعتماد مورخان است ۲۵ سال می‌باشد. چنانکه در منابع آمده است، خدیجه(س)، پیشنهاد ازدواج با پیامبر(ص)‌ را مطرح کرده است. این پیشنهاد پس از آن روی داد که با امانت‌داری محمد(ص) آشنا شد، و او را امین بر مالش قرار داد و پس از برگشتن پیامبر(ص) از سفر تجاریشام، توسط مَیسَره، غلامش، با ویژگی‌های محمد(ص) آشنا شد. برخی از مورخان بر این باورند که خدیجه، به دلیل صداقت،امانت،حسن خلقو درست‌کاری پیامبر(ص)، پیشنهاد ازدواج را مطرح ساخته است. ابن اثیر در کتاب اسد الغابه، همین عوامل را بیان کرده است.

اسلام آوردن

مورخانی همچون بلاذری و ابن‌سعد در قرن سوم، ابن عبدالبر در قرن پنجم هجری قمری وابن خلدوندر قرن هشتم قمری، حضرت خدیجه رااولین مسلمانمعرفی کرده‌اند. همچنین برخی مورخان اتفاق مسلمانان را بر این دانسته‌اند که حضرت خدیجه اولین ایمان آورنده به پیامبر اسلام بوده است.

منابع همچنین خدیجه(س) وعلی(ع)را اولین ایمان‌آورندگان به اسلام برشمرده‌اند. همچنین در این منابع به پیشگامی خدیجه(س) به همراه علی(ع) در برپایینمازبه همراه پیامبر(ص) اشاره کرده و آنان را اولین نمازگزاران در اسلام معرفی کرده‌اند.
نقش خدیجه(س) در اسلام

کمک‌های مالی حضرت خدیجه(س) موجب غنای پیامبر(ص) شد. از رسول خدا(ص) نقل شده که «هیچ مالی به من سود نبخشید، آنگونه که ثروت خدیجه(س) به من سود بخشید». بنابر روایات اسلامی، پیامبر(ص) از اموال خدیجه(س) در راه کمک به آزادی بدهکاران، یتیمان و بینوایان استفاده می‌کرد.

در ماجرای محاصرهشعب ابی‌طالب، اموال حضرت خدیجه(س) در حمایت ازبنی‌هاشممصرف شد، تا آنجا که در روایت آمده است: «‌ابوطالبو خدیجه(س) همه اموال خود را برای حفظ اسلام و محاصره‌شدگانانفاقنمودند.» در جریان محاصره شعب ابی‌طالب،حکیم بن حزامبرادرزاده خدیجه (س)، با شترها، گندم و خرما را حمل می‌کرد و با زحمت و خطر زیاد، آنها را بهبنی‌هاشممی‌رساند. خدا این کار خدیجه(س) را در ردیف نعمت‌ها و مواهب بزرگ خود به بنده برگزیده‌اش محمد(ص) برشمرد. پیامبر(ص) نیز همواره از بخشندگی و ایثار خدیجه، با عظمت و بزرگی یاد می‌کرد.
حمایت و دفاع از پیامبر(ص)

حضرت خدیجه(س) افزون بر حمایت های مالی از آیین اسلام و شخص پیامبر(ص) با تمام وجود در صحنه‌های مختلفی که خطراتی پیامبر را تهدید می کرد حضور داشت و از رسول خدا(ص) دفاع می‌کرد. بر اساس نقلی کهبحار الانواراز کتاب «المنتقی من سیره المصطفی» آورده است، روزی پیامبر(ص) درمکهدر ایام حج بر فرازکوه صفاسه بار با صدای بلند اعلان کرد که ای مردم من فرستاده خدا هستم.ابوجهلبا سنگ پیشانی وی را شکست و چون خدیجه(س) توسطعلی(ع)با خبر شد هر دو با مقداری غذا به سراغ پیامبر رفتند و با صدازدن و گشتن در کوه‌ها به دنبال او بودند. خدیجه پیوسته می‌گفت: «آیا کسی هست که از پیامبر برگزیده و سلامتیِ او برایم خبر آورد؟! آیا کسی هست تا از آن بهاران زندگیِ پسندیده برایم سخن گوید؟! آیا کسی هست تا از حال آن که (به جُرم دعوت به حق و عدالت) از خانه و کاشانه‌اش رانده شده ـ مرا آگاه سازد؟!»

در ادامه همین گزارش آمده کهجبرئیلبه پیامبر(ص) گفت: «یا رسول الله! خدیجه را دریاب که از گریۀ او،فرشتگانبه گریه درآمدند! او را به سوی خود صدا کن و سلام مرا به او برسان و بگو: خداوند متعال، تو را سلام می‌رساند و به او بشارت ده که دربهشتبرای تو خانه‌ای از مروارید است که آن را با نور، زینت داده‌اند و در آن جا هیچ ترس و وحشتی وجود ندارد!». خدیجه با کمک علی(ع) پیامبر(ص) را با بدنی خونین به منزل بازگردانده و در زیر صخره‌ای پناه دادند. ولی مشرکان آنها را تعقیب و سنگباران کردند. در این میان خدیجه خود را سپر پیامبر (ص) قرار می‌داد تا سنگ‌ها به او برخورد نکند.
جایگاه علی(ع) نزد خدیجه

پیامبر اکرم(ص) پس از ازدواج با خدیجه(س) و پیش ازبعثت، او را از علاقه خود بهعلی(ع)آگاه کرده بود از این رو خدیجه برای خانهابوطالب، پدر علی(ع) آنچه را نیاز داشتند می‌فرستاد، چندان که گفته می‌شد علی نور چشم خدیجه است.

همچنین بر اساس روایتی کهنباطی بَیاضی، عالم شیعهقرن نهم قمری،نقل کرده، پس از بیعت خدیجه و علی(ع) با پیامبر(ص)، رسول خدا(ص) به خدیجه امر کرد با علی(ع) نیز بیعت کند زیرا علی(ع) مولای خدیجه و مولا و امام مؤمنان پس از پیامبر(ص) است.

بیشتر منابع تاریخی، وفات خدیجه(س) را درسال دهم بعثت، یعنی سه سال قبل ازهجرت پیامبر(ص)ازمکهبهمدینهذکر کرده‌اند. این منابع، سن خدیجه(س) را هنگام وفات، ۶۵ سال دانسته‌اند. ابن عبدالبر، سن خدیجه(س) را هنگام وفات، ۶۴ سال و شش ماه ذکر می‌کند. اما بیهقی سن او را ۵۰ سال دانسته‌ است. برخی از منابع، سال رحلت خدیجه(س) را همان سال درگذشتابوطالبو اندکی بعد از آن دانسته‌اند. ابن سعد، رحلت خدیجه(س) را ۳۵ روز پس از وفات ابوطالب می‌داند. وی و برخی دیگر از مورخان، زمان رحلت خدیجه را،دهم رمضانسال دهم بعثت ذکر کرده‌اند.ابوطالبعموی پیامبر نیز در همین سال از دنیا رفت. پیامبر این سال راعام الحزننامید.
آرامگاه

بنا برروایاتاسلامی، پیامبر(ص) ابتدا با ردای خودش و سپس با ردای بهشتی، خدیجه(س) راکفنکرد و او را درقبرستان معلاهدر مکه به خاک سپرد. جاسر پژوهش‌گر آثار اسلامی در مقاله‌ای تصریح کرده‌ است که تا هشت قرن بعد از اسلام آثاری از قبور صحابه دفن شده در حجون باقی نبوده است. و سپس بر اساس یک رؤیا در محل فعلی قبر خدیجه بقعه‌ای ساخته شد. در سال ۹۵۰قسلطان سلیمان قانونی، پادشاه عثمانی، آن را به شیوه مقابر مصری تجدید بنا کرد و گنبد بلندی بر آن ساخت. تا زمان احداث بنای جدید، مزار حضرت خدیجه(س) فقط یک صندوق چوبی داشت. این آرامگاه، براساس کتیبه آن، در سال ۱۲۹۸ مرمت شد. فراهانی در قرن سیزدهم در سفرنامه خود ازضریحچوبین آن، که با پارچه مخمل گلابتون دوزی شده پوشیده شده بود، و نیز از وجود متولی و خادم وزیارت‌نامه‌خوانِاینبقعهخبر داده است.

همچنین بسیاری از زائران و حج‌گزاران که پیش از تخریب بسیاری از اماکن تاریخی و مذهبی (۱۳۰۵ش) به‌دست حکومت آل سعود، بهمکهرفته‌اند، از مقبره او یاد کرده‌ و توصیفاتی از آن را ذکر کرده‌اند.امروزه مدفن خدیجه نشانه و بنای بسیار مختصری دارد و زیارتگاه حج‌گزاران و زائران مکه است.

منبع: ویکی شیعه انتهای خبر/ب